Ρίχνουμε φως σε σημεία που περιβάλλουν τη συγκατάθεση στο σεξ, εμπνευσμένοι από ένα πρόσφατο φιλμ που προκάλεσε συζητήσεις για τον πολιτισμό του βιασμού.
Η ταινία “How to Have Sex” της Molly Manning Walker προκάλεσε ενδιαφέρον στο Φεστιβάλ των Καννών, όπου κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο του τμήματος Ένα Κάποιο Βλέμμα. Η ταινία, που προβάλλεται επίσης στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας, δεν αφορά μόνο την καλλιτεχνική της αξία, αλλά και ανοίγει τη συζήτηση γύρω από ζητήματα συναίνεσης στο σεξ, την κουλτούρα του βιασμού και τη σημασία της οπτικοποίησής τους.
Η ταινία παρουσιάζει μια παρέα κοριτσιών που αντιμετωπίζουν τη ζωή πριν από τα αποτελέσματα των εισαγωγικών εξετάσεών τους στο πανεπιστήμιο. Κατάγονται από την εργατική τάξη της Αγγλίας και βρίσκονται στα Μάλια της Κρήτης για ένα αξέχαστο καλοκαίρι. Εκεί, βιώνουν στιγμές χαράς, αλλά και ανακαλύπτουν τον εαυτό τους στον τομέα της σεξουαλικότητας.
Κεντρική ηρωίδα είναι η Τάρα, η οποία, πέρα από τις σεξουαλικές της εμπειρίες, αναζητά και τη συναίνεση, μια έννοια πολύ πιο πολύπλοκη από το απλό “ναι” ή “όχι”. Η ταινία εξερευνά τις πιέσεις που ασκούνται στις γυναίκες, τονίζοντας τη σημασία της σεξουαλικής αυτοδιάθεσης και του ελέγχου των συναισθημάτων τους.
Η σκηνοθέτις Molly Manning Walker πετυχαίνει να φωτίσει τις γκρίζες ζώνες γύρω από τη συναίνεση με προσοχή και ενσυναίσθηση. Η ταινία προκαλεί μια απελευθερωτική συζήτηση γύρω από το θέμα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ισότιμες και υγιείς σεξουαλικές εμπειρίες.
Συναίνεση έναντι της Γενετήσιας Βίας
Η έννοια της συναίνεσης αποτελεί ακόμα έναν σχετικά νέο όρο στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση, τις υγιείς σεξουαλικές σχέσεις και τη γενετήσια βία. Παρόλα αυτά, πολλοί εξακολουθούν να μην αντιμετωπίζουν συνειδητά αυτήν τη λέξη-κλειδί. Η καθιέρωση μιας κουλτούρας συναίνεσης αποτελεί ένα αναγκαίο βήμα στη σημερινή εποχή και πιθανότατα ένα ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση της γενετήσιας βίας, της κακοποίησης και της εξάλειψης του πολιτισμού του βιασμού. Είναι επιτακτική η ανάγκη να διατηρηθεί ζωντανή η συζήτηση γύρω από τη συναίνεση. Αρκεί να αναρωτηθούμε εάν έχουμε δίνει τη συγκατάθεσή μας κάθε φορά πριν από μια σεξουαλική επαφή. Πόσο συνειδητά κατανοούμε αυτήν την έννοια; Πόσο επηρεάζεται από την πατριαρχία και τους συνήθεις ρόλους που εξακολουθούν να υπάρχουν στον τομέα των σεξουαλικών στερεοτύπων; Πόσο, ακόμη και σήμερα, οι κοινωνικές πιέσεις σχετικά με το φύλο μας επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας, αφήνοντάς μας με αυτόματες αντιδράσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε μη υγιείς σεξουαλικές σχέσεις ή τραυματικές εμπειρίες. Η Νατάσα Κεφαλληνού, υπεύθυνη επικοινωνίας του Κέντρου Διοτίμα, επισημαίνει: «Όσο περισσότερο συζητούμε για την κουλτούρα της συναίνεσης, όσο περισσότερο αναλογιζόμαστε γύρω από αυτήν, τόσο περισσότερο μπορούμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς είναι και τι δεν είναι συναίνεση. Η συζήτηση αυτή έχει ανοίξει λόγω και της αλλαγής στη νομοθεσία το 2019 και του #metoo». Επιπλέον, προσθέτει: «Η τροποποίηση του άρθρου 336 του Ποινικού Κώδικα το 2019 επαναπροσδιόρισε το βιασμό, αναγνωρίζοντας πως αυτός δεν περιορίζεται μόνο στη σωματική βία, αλλά περιλαμβάνει κάθε γενετήσια πράξη χωρίς συναίνεση. Αυτή η νομοθετική εξέλιξη ανοίγει τον δρόμο για την αλλαγή νοοτροπιών και κοινωνικών πρακτικών, αν και παραμένουν προκλητικές πτυχές όπως η συναίνεση σε νομικό επίπεδο, ιδίως όταν υπάρχει ανηλικότητα ή χρήση ουσιών. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι, ενώ η νομοθεσία αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο, δεν αλλάζει αυτομάτως την εμπεδωμένη κουλτούρα του βιασμού. Ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για την αλλαγή των αντιλήψεων και των κοινωνικών συνηθειών, παρέχοντας πλαίσιο για μεγαλύτερη δικαιοσύνη προς τα θύματα», συμπεραίνει η κα Κεφαλληνού.
Τέλος στις φήμες και τις σκιές
Στο “How To Have Sex”, οι γυναίκες κρατούν κρυφές τις ανησυχίες τους σχετικά με το σεξ, κλείνοντας τις πόρτες όταν πλησιάζουν τα αγόρια. Αν και έχουμε περάσει πολλά χρόνια προσπαθώντας να μετατρέψουμε τις νύχτες μη συναινετικού σεξ σε άβολες ή κακές στιγμές, είναι σημαντικό να σταματήσουμε. “Υπάρχει ακόμα πολύ σκοτάδι γύρω από τη γυναικεία σεξουαλικότητα και απόλαυση. Η αλήθεια είναι ότι μιλάμε μεταξύ μας για όλα αυτά, αλλά πολύ συχνά λέμε ψέματα ή ωραιοποιούμε τις καταστάσεις. Οι συζητήσεις αυτές αναμφίβολα βοηθούν στη διαμόρφωση υγιών όρων για τις διαπροσωπικές σχέσεις, και πρέπει να τις συνεχίσουμε.
Τα μη συναινετικά “ναι”
Η ταινία παρουσιάζει μια σκηνή όπου το “ναι” ακούγεται, αλλά αμφισβητείται εάν είναι πραγματικά συναινετικό. Εκείνες που έχουν ζήσει ανεπιθύμητες σεξουαλικές εμπειρίες εκθέτουν τις σκοτεινές πτυχές αυτής της πραγματικότητας. Είναι σημαντικό να ακούμε αυτές τις φωνές, να κατανοούμε ότι η συναίνεση είναι διαδικασία που μπορεί να αναστραφεί, και ότι ένα “ναι” μπορεί να είναι αποτέλεσμα πίεσης και απειλής. Μέσα από την κοινή κατανόηση και τον διάλογο, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που υποστηρίζει τη σεβαστή και συναινετική σεξουαλική συμπεριφορά.
Κατάργηση της πατριαρχίας
Είναι αναγκαίο να αναφέρουμε το πατριαρχικό φάντασμα που επηρεάζει τον διάλογο σχετικά με τον βιασμό και απειλεί την ελευθερία μας να εκφραζόμαστε γύρω από τη συναίνεση. Οι γυναίκες έχουν ζήσει σε πατριαρχικά περιβάλλοντα, όπου καλούνται να προσαρμόζονται σε καθολικά έμφυλα στερεότυπα, προσδιορίζοντας τον ρόλο τους στην κοινωνία και στις μεταξύ τους σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, το να πούμε “όχι” γίνεται δύσκολο. Τα έμφυλα στερεότυπα επηρεάζουν επίσης τους άνδρες, περιορίζοντάς τους σε κυρίαρχους, βίαιους ρόλους. Η κατανόηση αυτών των κοινωνικών πιέσεων είναι καθοριστική για την αναγνώριση του τι σημαίνει πραγματικά το “ναι” ή το “όχι” μας. Είναι σημαντικό να παρακολουθούμε αν υπάρχουν αντιφάσεις ή ανασφάλειες όταν λέμε “ναι”. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και σεβαστικοί προς τον εαυτό μας, αναρωτώμενοι αν το “ναι” μας πηγάζει από αληθινή επιθυμία ή αν οφείλεται σε φόβο ή ντροπή. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων είναι το κλειδί για μια πλήρη συνειδητοποίηση των επιθυμιών μας κάθε φορά που εκφραζόμαστε σεξουαλικά.
Το Μέλλον της Συναίνεσης
Στόχος είναι οι επόμενες γενιές να μεγαλώσουν σε ένα περιβάλλον όπου η κουλτούρα της συναίνεσης θα επικρατεί, αποφεύγοντας τη σύγχυση γύρω από αυτή. Η Σοφία Κωνσταντοπούλου επισημαίνει ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι καίρια για την πρόληψη της έμφυλης βίας σε διάφορες φάσεις της ζωής. Είναι ουσιώδες κάθε άτομο να αναπτύσσει επαφή με τα συναισθήματά του και να μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τη θέλησή του. Είναι σημαντικό να μάθουμε να λέμε “όχι” σε διάφορα περιβάλλοντα όπως το σχολείο και το σπίτι.
Η κουλτούρα της συναίνεσης δεν περιορίζεται στη σεξουαλική πράξη, αλλά επεκτείνεται και σε άλλες πτυχές των σχέσεών μας. Απαιτείται πάντα η ενεργητική ακρόαση και η αντίληψη των σημάτων. Το να ζητάμε συναίνεση δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο, ακόμη και σε περιπτώσεις όπως το φλερτ και το sexting. Είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε κριτική σκέψη και συναισθηματική νοημοσύνη από μικρή ηλικία. Επίσης, είναι σημαντικό να εκπαιδεύσουμε τους άνδρες να αντιλαμβάνονται τα σήματα και να ανταποκρίνονται σε αυτά με σεβασμό και κατανόηση.
Για να επικρατήσει η κουλτούρα της συναίνεσης, απαιτείται διαφάνεια και ενεργή επικοινωνία. Ο δημόσιος διάλογος πρέπει να παραμείνει ζωντανός και ανοιχτός, ενώ η σεξουαλική αγωγή είναι ουσιώδης για την εκπαίδευση όλων των φύλων σχετικά με την αναγνώριση και τον σεβασμό των όρων “όχι” και “ναι”. Πρέπει να απελευθερωθούμε από τους έμφυλους ρόλους και να κατανοήσουμε ότι η σεξουαλική ελευθερία αφορά όλους και όλες. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να εξασφαλίσουμε ένα μέλλον όπου τα “όχι” μας θα είναι ισχυρά και τα “ναι” μας ενθουσιώδη
Αστρολόγοι
* Γραμμή παραπόνων: 2142148020, Mediatel Λ.Κηφισίας 125-127, 11524, Αθήνα
Κλήση 8758768686