Αρχική > themataΘέματα>
• Το μάτιασμα των αρχαίων !

Πίστευαν οι αρχαίοι στο μάτι, την βασκανία;

Τόσο σε αγγεία, όσο και σε μικρά γλυπτά κυρίως χάλκινα διακρίνουμε σύμβολα που στόχο είχαν να αποτρέψουν το μάτιασμα.

Όλοι οι αρχαίοι λαοί πίστευαν στην βασκανία και προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους να την αποτρέψουν.

Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα από την Ελλάδα και την Αίγυπτο μας πείθουν γι αυτό.

Σε πολλά αγγεία των αρχαίων Ελλήνων συνηθιζόταν να υπάρχουν δύο μαύρα μάτια ζωγραφισμένα, αυτά δεν αποτελούσαν κάποιο διακοσμητικό μοτίβο, αλλά αφορούσαν την βασκανία και μάλιστα για το ίδιο το περιεχόμενο του αγγείου.

Επίσης τα μεταλλικά τάματα των οφθαλμών υπήρχαν από την αρχαιότητα, τα χρησιμοποιούσαν και σαν φυλαχτά από το κακό μάτι.

Ακόμη η γλυπτή απόδοση ενός χάλκινου φαλλού, με πόδια αλόγου και καμπανάκια να κουδουνίζουν από κάτω, έχει να κάνει με αποτρεπτικές ιδιότητες για το βάσκανο μάτι.

Όταν θέλουμε να αποτρέψουμε το κακό από επάνω μας, τι κάνουμε;

Φτύνουμε τον κόρφο μας. Κι όταν η γιαγιά ξεματιάζει το εγγονάκι της, λέει από μέσα της κάποιες ευχές φτύνοντας το παιδί.

Λοιπόν, το φτύσιμο ως αποτρεπτικό της βασκανίας έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Ίσως γιατί το σάλιο έχει αντισηπτικές ιδιότητες.

«Οι μητέρες ή οι τροφοί, όταν φοβούνταν για την υγεία του βρέφους, έβρεχαν το μέτωπο και τα χείλη του με σάλιο, χρησιμοποιώντας το μέσο δάκτυλο.

Επίσης, όποιοι θεωρούσαν ότι είχαν ευτυχήσει τόσο ώστε να επισύρουν τον φθόνο των θεών ή των ανθρώπων “εις κόλπον έπτυον”, όπως έφτυναν και στον κόρφο τους όταν ήθελαν να προφυλαχτούν από τον κίνδυνο μολυσματικής ασθένειας ύστερα από συνάντησή τους με ασθενή», διαβάζουμε στο βιβλίο, «Βάσκανος Οφθαλμός. Σύμβολα μαγείας από ιδιωτικές αρχαιολογικές συλλογές».

Οι υπερφυσικές δυνάμεις και η επίδρασή τους πάνω σε όλα τα όντα, ακόμη και στα αντικείμενα, απασχολούν τον άνθρωπο από την 4η χιλιετία π.Χ.

Σε ανασκαφές στην Αίγυπτο έχουν βρεθεί αποτροπαϊκά για μάγια,

Που χρονολογούνται σε αυτή την εποχή.Οι Αιγύπτιοι μεταχειρίζονταν φύλλα παπύρου με μυστηριώδεις γραφές που φορούσαν στα εσώρουχά τους.

Οι Πέρσες έκαναν χρήση λωρίδων πάνω στις οποίες χάραζαν ξορκισμούς και έδεναν με αυτές διάφορα μέρη του σώματός τους.

Η πίστη για την ύπαρξη του κακού ματιού υπάρχει ριζωμένη ακόμη από τους αρχαίους λαούς, Χαλδαίους, Ασσύριους, Ιουδαίους, Αιγυπτίους, Έλληνες και Ρωμαίους μέσω των οποίων επικράτησε σε όλη την Ευρώπη και συνεχίζει ακόμη και σήμερα να διατηρείται στους «πολιτισμένους» λαούς, απασχολώντας ακόμη και την επιστήμη.

Οι αρχαίοι Τριβαλλοί και Ιλλυριοί,

Πίστευαν ότι υπάρχουν βάσκανα πρόσωπα ικανά να προκαλέσουν ακόμη και το θάνατο μόνο με το βλέμμα τους.

Το να κρεμάνε σκόρδο στην είσοδο του σπιτιού ή του καταστήματος έχει παραμείνει από τα αρχαία χρόνια.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μερικές αντιβασκανικές για τότε χειρονομίες μεταφέρθηκαν και χρησιμοποιούνται σήμερα ως υβριστικές π.χ. το φασκέλωμα ή η σχετική παραστατική χειρονομία του φαλλού.

Υπήρχαν και τότε όπως και σήμερα τρόποι και μέσα διαγνώσεως της βασκανίας όπως το κοίταγμα του λαδιού της καντήλας.

Στους αρχαίους Έλληνες έχουμε τον ρήτορα της Αντιόχειας τον Λιβάνιο,

Ο οποίος αναφέρει πολλά περί μαγείας στην αυτοβιογραφία του, και ανάμεσα σε αυτά και το  ότι πίστευε στην βασκανία και μάλιστα ότι εκδηλώνεται έντονα σε αυτούς που όλοι επαινούν : «γνώριζα πως κάποιο κακό μάτι (βασκανία τις ) θα κάρφωνε το βλέμμα του στους γιούς σου.

Από την  φύση του το κακό μάτι καρφώνει όποιον επαινούν οι άλλοι…..ο δαίμονας του φθόνου δεν μπορούσε όμως να ανεχθεί αυτούς τους επαίνους…»

Ο Δημόκριτος,

Αναφέρει ότι εκπέμπουν τα μάτια του βασκάνου εικόνες που έχουν αισθήσεις και ορμή και φέρνουν μαζί τους τη μοχθηρία και το φθόνο του, επηρεάζοντας και προκαλώντας διαταραχές στον βασκανόμενο.

Η βασκανία λοιπόν ήταν κάτι που απασχολούσε και τους αρχαίους λαούς και μάλιστα λάμβαναν όσο γινόταν τα μέτρα τους.